Ιστορικό
Η νομιμοποίηση αυθαιρέτων είναι μια διαδικασία ανάλογης πρακτικής με αυτή του γνωστού σε όλους μας νόμου του Τρίτση. Το 2010 με τον νόμο 3843 ξεκίνησε η νομιμοποίηση ημιυπαιθρίων χώρων, παταριών, πυλωτών. Τον τερματισμό του παραπάνω νόμου ακολούθησε ο πρώτος νόμος των αυθαιρέτων, ο 4014/2011. Με τον νόμο αυτό χιλιάδες ακίνητα εντάχθηκαν σε μια διαδικασία δήλωσης – νομιμοποίησης για 30 χρόνια. Όμως ο νόμος αυτός κρίθηκε από το ΣτΕ αντισυνταγματικός με αποτέλεσμα να τον διαδεχθεί ο σημερινός νόμος των αυθαιρέτων ο 4178/2013.
Γενικά Στοιχεία του νόμου των αυθαιρέτων (Ν.4178/2013)
Με τον Ν.4178/2013 η κυβέρνηση προσπαθεί να χαράξει μία κόκκινη γραμμή στην αυθαίρετη δόμηση, προκειμένου να υπάρξει αποτελεσματική καταπολέμηση στο μέλλον.
Έτσι δίνεται η δυνατότητα στους ιδιοκτήτες ακινήτων με αυθαίρετες κατασκευές (πολεοδομικές παραβάσεις) ή χρήσεις να νομιμοποιήσουν πλήρως και να διατηρήσουν το ακίνητό τους καταβάλλοντας ένα και μόνο πρόστιμο, εξασφαλίζοντας ότι το ακίνητο έχει απαλλαγεί από τα πολεοδομικά βάρη μέχρι και μόνιμα. Στα αυθαίρετα ακίνητα ή ακίνητα με αυθαίρετες χρήσεις – κατασκευές τα οποία δεν θα υπαχθούν, απαγορεύεται η μεταβίβαση και η σύσταση οποιουδήποτε εμπράγματος δικαιώματος εν ζωή. Για κάθε μεταβίβαση είναι πλέον απαραίτητη μία βεβαίωση μηχανικού περί μη ύπαρξης αυθαιρεσιών. Επιπλέον, τα ακίνητα με αυθαιρεσίες που δεν θα υπαχθούν στη ρύθμιση θα υπόκεινται σε πρόστιμα πολλαπλάσια των προστίμων που προβλέπονται με το νόμο αυτό και θα κρίνονται άμεσα κατεδαφιστέα.
Υπάρχουν όμως περιπτώσεις στις οποίες δεν είναι δυνατή η νομιμοποίηση, αν το ακίνητο βρίσκεται:
- σε εγκεκριμένο κοινόχρηστο χώρο της πόλης,
- στη ζώνη ασφαλείας των διεθνών, εθνικών, επαρχιακών ή δημοτικών ή κοινοτικών οδών κατά τη νομοθεσία περί μέτρων για την ασφάλεια της υπεραστικής συγκοινωνίας που ίσχυαν κατά την εκτέλεση ή εγκατάστασή τους,
- σε δημόσιο κτήμα,
- σε δάσος, σε δασική ή αναδασωτέα έκταση, στον αιγιαλό ή τη ζώνη παραλίας,
- σε αρχαιολογικό χώρο, ιστορικό τόπο, ιστορικό διατηρητέο οικισμό και περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, εφόσον απαγορευόταν η δόμηση κατά το χρόνο εκτέλεσης της αυθαίρετης κατασκευής ή εγκατάστασης της αυθαίρετης χρήσης,
- σε παραδοσιακό οικισμό και σε οικιστικό σύνολο που έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο,
- σε ρέμα, κρίσιμη παράκτια ζώνη.
Ερωτήσεις – απαντήσεις για εύκολη παρουσίαση του Νόμου
- 102 μηνιαίες ή 17 εξαμηνιαίες δόσεις για ένταξη στο α” εξάμηνο
- 84 μηνιαίες ή 14 εξαμηνιαίες δόσεις για ένταξη στο β” εξάμηνο
- 60 μηνιαίες ή 10 εξαμηνιαίες δόσεις για ένταξη στο γ” εξάμηνο
- Έκπτωση 20% για εφάπαξ καταβολή του προστίμου
- Έκπτωση 10% για καταβολή του 30% του προστίμου στο πρώτο εξάμηνο
- Έκπτωση 60% για κύρια και μοναδική κατοικία ιδιοκτήτη (έως 70 τμ + 15 τμ/τέκνο) σε οικισμούς άνω των 3.000 κατοίκων
- Έκπτωση 70% για μονογονεϊκές οικογένειες (για την πρώτη κατοικία)
- Έκπτωση 30% για μακροχρόνια ανέργους
- Έκπτωση 85% για άτομα με ποσοστό αναπηρίας άνω του 80%
- Έκπτωση 80% για άτομα με ειδικές ανάγκες (ΑμΕΑ), με ποσοστό αναπηρίας μεγαλύτερο του 67%
- Έκπτωση 80% για παλιννοστούντες ομογενείς για την κύρια και μοναδική τους κατοικία
- Έκπτωση 50% για όσους απέκτησαν με γονική παροχή ακίνητο από πρόσωπα της προηγούμενης περίπτωσης
- Έκπτωση 80% για πολύτεκνους για κύρια κατοικία και 50% για δευτερεύουσα
- Έκπτωση 70% για τρίτεκνους
Ενδεικτικά, μικρές παραβάσεις θεωρούνται οι εξής: Εξωτερικοί φούρνοι, διακοσμητικές βρύσες, προσθήκη εξωτερικής μόνωσης, αλλαγή διαστάσεων και μετατόπιση ανοιγμάτων, πέργκολες, δεξαμενές, διαμόρφωση εδάφους έως ένα μέτρο, υπέρβαση ύψους περίφραξης έως ένα μέτρο, πρόχειρες κατασκευές από πανί ή νάυλον κλπ.
Ποιους Αφορά
Η νομιμοποίηση αυθαιρέτων αφορά όλους τους ιδιοκτήτες ακινήτων που έχουν:
- Εξολοκλήρου αυθαίρετες κατασκευές / χρήσεις
- Μικρές αυθαιρεσίες (π.χ. κλειστοί εξώστες, αλλαγή εσωτερικής διαρρύθμισης, μπάρμπεκιου, πέργκολες, στέγαστρα κλπ)
Γενικά αν διαφέρουν τα εγκεκριμένα σχέδια της πολεοδομίας με την υπάρχουσα κατάσταση του ακινήτου τότε πρέπει άμεσα να γίνει τακτοποίηση της αυθαιρεσίας.
Ποια είναι η διαδικασία
Η διαδικασία Νομιμοποίησης ενός αυθαιρέτου είναι μια σύνθετη διαδικασία ανάλογα και με το μέγεθος της αυθαιρεσίας. Η επιλογή έμπειρων μηχανικών είναι προαπαιτούμενο για την ολοκλήρωση υπαγωγής του αυθαιρέτου. Τα βήματα είναι τα εξής:
- Αντίγραφο του στελέχους της αδείας (όπου και αν υπάρχει)
- Τοπογραφικό διάγραμμα του οικοπέδου στο οποίο ανήκει το αυθαίρετο
- Κάτοψη του ορόφου
- Απόσπασμα ρυμοτομικού ή απόσπασμα χάρτη με προσδιορισμό της θέσης του ακινήτου σε εξαρτημένο τοπογραφικό διάγραμμα
- Σχέδια τομής
- Απόσπασμα ρυμοτομικού σχεδίου για τις περιοχές εντός σχεδίου με εγκεκριμένα σχέδια, όπου υπάρχει οικοδομική άδεια
- Διάγραμμα κάλυψης για κάθε οικοδομήσιμο οικόπεδο ή γήπεδο.
Σε περίπτωση απώλειας ή μη ύπαρξης κάποιου από τα παραπάνω ο μηχανικός θα πρέπει είτε να το αναζητήσει στην πολεοδομία, σε περίπτωση ύπαρξης οικοδομικής άδειας, είτε να τα καταγράψει και να τα συντάξει εκ νέου.
ΕΠΙΠΛΕΟΝ, ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να ενημερώσει το μηχανικό για:
- Τα ατομικά του στοιχεία
- Τον αριθμό φορολογικού του μητρώου (Α.Φ.Μ.)
- Τη δημόσια οικονομική υπηρεσία φορολογίας του (Δ.Ο.Υ.)
- Την ημερομηνία ολοκλήρωσης της κατασκευής ή της εγκατάστασης χρήσης σε αυτό
- Αναφορά εάν πρόκειται για ακίνητο κύριας και μοναδικής κατοικίας, πρώτης κατοικίας, άλλης κατοικίας ή ακίνητο άλλης χρήσης
Τρείς είναι οι ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβεί ο μηχανικός κατά την επίσκεψή του στο αυθαίρετο:
- Καταγραφή των αυθαίρετων κατασκευών και διαπίστωση ταύτισης με τα σχέδια που του έχει προσκομίσει ο ιδιοκτήτης.
- Λήψη φωτογραφιών της κατασκευής από όλες τις απόψεις.
- Μακροσκοπικός οπτικός έλεγχος, που στην περίπτωση κτιρίων χωρίς άδεια θα περιγράφει το σύστημα του φέροντος οργανισμού καθώς και τυχόν εμφανείς βλάβες του στον οποίο θα βασίζεται η δήλωση του αρμόδιου μηχανικού περί στατικής επάρκειας.
Παρακάτω παρατίθενται όλα τα νομοθετικά κείμενα που αφορούν το νόμο και την διαδικασία τακτοποίησης αυθαιρέτων.
- Η υπ’ αριθ. 22268/29-4-2014 Υ.Α. «Τροποποίηση της υπ’ αριθ. 2254/30.8.2013 (Β΄ 2184) Απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής «Διαδικασία ηλεκτρονικής υποβολής των απαραίτητων δικαιολογητικών για την υπαγωγή στο άρθρο 24 του Ν. 4178/2013 «Αντιμετώπιση της Αυθαίρετης Δόμησης − Περιβαλλοντικό Ισοζύγιο και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 174/Α΄).» (ΦΕΚ 1289 Β’)»
- ν. 4528/2014 «Διαδικασία Οριοθέτηση και ρυθμίσεις θεμάτων υδατορέματα – ρυθμίσεις Πολεοδομικής νομοθεσίας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 94 Α’). Άρθρα σχετικά με το ν. 4178/13 : άρθρο 11 παρ. 9, άρθρο 14 παρ.α, άρθρο 20 παρ. 25,27, άρθρο 22 παρ. 11,12,13,14,21
- Υπ’ αριθμ. 14482/14-3-2014 Υ.Α. «Αλλαγή χρήσης κτιρίων επί ρυμοτομουμένων ακινήτων» (ΦΕΚ 95 ΑΑΠ)
- Υπ’ αριθμ. οικ 939/24-2-2014 έγγραφο ΓΓΧΑΠ Παρ.18α άρθρου 23 του Ν. 4178/2013 «Αντιμετώπιση της Αυθαίρετης Δόμησης-Περιβαλλοντικό Ισοζύγιο και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ 174 Α’)
- Υπ’ αριθμ. 7581/11-2-2014 Υ.Α. «Οδηγίες για την εφαρμογή της παρ. 8 του άρθρου 11 του ν. 4178/2013 «Αντιμετώπιση της Αυθαίρετης Δόμησης − Περιβαλλοντικό Ισοζύγιο και άλλες διατάξεις.» (ΦΕΚ Α΄ 174).» (ΦΕΚ Β’ 405)
- ν. 4237/2014 «Ρύθμιση θεμάτων της ΑΔΜΗΕ Α.Ε. και άλλες διατάξεις.» (ΦΕΚ 36 Α’). Σχετικό με το ν. 4178/13 το άρθρο 10.
- ν. 4235/2014 «Διοικητικά μέτρα, διαδικασίες και κυρώσεις στην εφαρμογή της ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας στους τομείς των τροφίμων, των ζωοτροφών και της υγείας και προστασίας των ζώων και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.» (ΦΕΚ 32 Α’). Σχετικό με το ν. 4178/13 το άρθρο 63 παρ. 3.
- Υπ’ αριθ. οικ. 297/7-1-2014 Υ.Α. » Τροποποίηση του περιεχομένου του Παραρτήματος Α΄ του ν. 4178/13 “Αντιμετώπιση της Αυθαίρετης Δόμησης − Περιβαλλοντικό Ισοζύγιο και άλλες διατάξεις.” ( Α’ 174 ). » ΦΕΚ 39 Β’/14-1-2014
- Έγκύκλιος 4/3-12-2013 Ν 4178/2013 «Αντιμετώπιση της Αυθαίρετης Δόμησης – Περιβαλλοντικό Ισοζύγιο και άλλες διατάξεις.» ΦΕΚ 174 Α’
- Υπόδειγμα Έγγραφης Ενημέρωσης
- Εγκύκλιος 3 /1-10-2013 Κεφάλαιο Α’ του ν. 4178/2013-Οδηγίες, διευκρινήσεις καθώς και απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις
- Υπ. αριθ. 3827/5/9/2013 ΚΥΑ Καθορισμός ποσοστού ανταπόδοσης για την λειτουργία και διαχείριση του πληροφοριακού συστήματος δηλώσεων νόμου «Αντιμετώπιση της Αυθαίρετης Δόμησης − Περιβαλλοντικό Ισοζύγιο και άλλες διατάξεις» ΦΕΚ 2244Β/10-9-2013
- Υπ.αριθ. 2254/30-8-2013 ΥΑ «Διαδικασία ηλεκτρονικής υποβολής των απαραίτητων δικαιολογητικών για την υπαγωγή στο άρθρο 24 του νόμου 4178/2013 «Αντιμετώπιση της Αυθαίρετης Δόμησης − Περιβαλλοντικό Ισοζύγιο και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 174/Α΄)» ΦΕΚ 2184Β / 5-9-2013.
- Ν. 4178/2013 «Αντιμετώπιση της Αυθαίρετης Δόμησης Περιβαλλοντικό και άλλες διατάξεις. » ΦΕΚ 174Α/8-8-2013